Skolyoz omurgaya arkadan bakıldığında normalde düz bir hem de yerleşmesi gereken omurganın sağa ya da sola doğru 10 derece üstündeki eğriliği olarak tanımlanır. Skolyoz yalnızca tek ebatlı bir açısal deformasyon olmayıp bedeni önden ve yandan yani üç boyutta etkileyen bir kemiksel ve yapısal bozulmadır.

Skolyoz hayatın her döneminde görülebilen bir rahatsızlıktır. Skolyozda kalıtsal geçiş mesul tutmaktadır.Skolyoz açısı yüksek ise bedenin görsel etkilenimi çok bozulur. Bu kozmetik arıza, buluğ döneminin başındaki bu genç yaş çocukları sıhhat bozukluğu olmasının dışında görsel olarak da çok etkiler ve kendi bedenlerine olan güveni bozar, psikolojik problemlere da yol açar. Kozmetik arıza dışında, skolyozun eğrilik açısı arttıkça, başta sırt ve bel ağrısı olmak üzere, akciğerlerin ve kalbin göğüs kafesinde sıkışması sebebiyle, soluk darlığı, şişkinlik, acele yorulma gibi şikayetler meydana çıkmaktadır. Omurganın dinamiği bozulur ise ağrıya neden olabilir. Sonuç olarak hayat niteliğini olumsuz yönde etkileyebilir.

Skolyoz Tipleri Nelerdir?

İdiopatik skolyoz (Nedeni bilinmeyen skolyoz)

En sık görülen skolyoz türü; sebebi tam olarak aydınlatılamayan ‘adölesan idiopatik’ skolyozdur. Omurgada yana doğru eğilme ‘S’ ya da ‘C’ şekilli olabilir. Yana doğru eğilme dışında omurların kendi etraflarında dönmesi de en hafif formlar dahil olmak üzere bütün idiopatik skolyozlarda görülür. Omurlardaki bu dönme sırtta ya da belde asimetrik çıkıntılar meydana gelmesine sebep olur.Etyolojisinde kalıtsal ve bölgesel faktörler üstünde durulmaktadır.Ergenlik döneminde kız çocuklarında 8-10 kat daha sık görülür.

Nöromusküler Skolyoz

İkinci en sık görülen skolyoz tarzı nöromuskuler skolyozdur. Nöromusküler skolyozun asli sebebi allta yatan kas ve sinir hastalığına bağlı olamasıdır.Sinir hastalıkları beyin ve omurilikten kaynaklanabilir; kas hastalıkları ise çocukluk ve daha gelecek dönemlerde görülebilir. Serebral palsi (cp), polio (çocuk felci), meningomiyelosel, muskuler distrofi, tethered kord belirtisinde görülebilir.Nöromusküler skolyozda, idiyopatik skolyozun aksine solunum bozukluğu ve duyu kusurlarına daha çok rastlanabilmektedir.

Konjenital (Doğuştan ) Skolyoz

Üçüncü sık sık ise konjenital skolyoz görülür. Anne karnındaki çocuğun gelişimi esnasında meydana çıkan omurga anomalilerine bağlı bir skolyoz türüdür. Konjenital skolyoz ilk senelerde süratli bir gelişme gösterir. Bu sebeple erken dönemlerde meydana çıkan konjenital skolyozun tedavi vakitci ufak yaşlarda cerrahi müdahaleyi gerektirebilir.Cinsiyet ayrımı yoktur. Konjenital skolyozun namacıyla oluştuğu tam olarak açıklanamamaktadır. Embriyo ve fetusun gelişim adımında meydana gelen bir grup olaylardan ötürü birtakım haller konjenital omurga deformiteleriyle beraber daha sık görülebilirler.

Erişkinlerde Skolyoz

Erişkin idiyopatik skolyoz

Kişide çocukluk yaşlarında ağrısız olarak başlayan; fakat bulgularıni (Ağrı, duruş bozukluğu vb.) gelişen yaşlarda gösterebilen bir rahatsızlıktır.Erişkin idiyopatik skolyozda faset eklemlerde dejenerasyon sebebiyle kuvvetli ağrı olabilir. Göğüs kafesinde meydana gelebilecek aşırı deformasyon sebebiyle solunum işlevleri etkilenebilir ve hastalarda acele yorulma ve solunum sıkıntıları meydana çıkabilir.

Erişkin dejeneratif skolyoz

Erişkin dejeneratif skolyoz ise yaşlanma ile beraber omurgada yıpranma neticesi meydana gelen skolyoz çeşidine denir. Genellikle 50 yaş üstü şahıslarda meydana çıkar. Yine bu yaşlarda meydana çıkan osteoporoz, yetişkin dejeneratif skolyozun gaye ilerinden biri olabileceği gibi eğriliğin yükselmesine da namacıyla olabilir.Yıpranma ile meydana çıkan dejeneratif skolyoz omurganın boyun, sırt ve bel bölgelerinin rastgele birinde görülebilir; fakat en çok gördüğünüz bölge bel bölgesidir.İleri derecede yetişkin dejeneratif skolyozlu şahıslarda omurganın sağlamlığı ve dengesi bozulabilir. Bu arıza ön ve arka planda omurgayla, gövdenin yana doğru yatmasına ve bel bölgesi anatomik açısının azalmasıyla gövdenin öne doğru yatmasına namacıyla olabilir. Bu dengesizlikler eğriliğin şiddetinin yükselmesine namacıyla olabildiği gibi hastanın hareket kabiliyetlerini de etkileyerek, ağrıya namacıyla olabilir.Erişkin dejeneratif skolyozlu hastalarda sırt ağrısı, bel ağrısı ve sinir sıkışmasına bağlı sinirin dağılım kısmı vakitsince ağrı (radikülopati) ve sinirin beslediği kaslarda güç kayıbı gözlenebilir.Omurga bünyesinde meydana çıkabilecek bu deformitelerde omurga kemiğinin öne kaymasına spondiloliztezis namacıyla olabilir.Genellikle cerrahi olmayan tedavi yöntemleri tercih edilir. Fizyoterapi uygulamaları, stabilizasyon, kuvvetlendirme ve germe egzersizleri kas spazmını çözüp ağrıyı azaltabilir. Erişkinlerde Romatizmal hastalığı tanısı olanlarda, osteoporoz (kemik erimesi) halinde ve travma ve enfeksiyonlar ardından da skolyoz gelişebilir.

Skolyozun Bulguları Nelerdir?

Skolyoz, erken dönemde hiçbir sağlık  bozukluğuna oluşturmaz, çok seyrek olarak sırt ağrısı görülebilir. Bu neden ile ailelerin fark etmesi zor olabilir. Skolyozun bulguları, omuzlardan birinin diğerine göre yüksek olması, kalçanın sağa/sola doğru kayması ya da bir doğrultuda kalçanın yüksek durması ve kürek kemiklerinin duruşunda eşitsizlik gibi görsel özelliklerdir. Ailelerin yapması gereken şey, çocuğun sırtı çıplak olarak öne doğru eğilmesi ve omurgasının düz bir hat üstünde olup olmadığının gözle incelenmesidir. Bu şekilde bir muayene sonunda, şayet skolyoz varsa sırtın sağında ya da yolunda ya da bel bölgesinde çıkıntılı bir yükseklik göze çarpar.Skolyoza birtakım durumlarda ciltte renk farkılıkları eşlik edebilir.Ailelerin bilmesi gereken diğer bir hal ise skolyozun 10-16 yaşta görülebileceği ve ne vakit meydana çıkacağının bilinmemesi sebebiyle bu omurga denetimini sık Aralıklarla yapmalıdır. Genellikle buluğ döneminin bulguları olan çocuklara daha çok ilgi edilmelidir. Skolyozdan kuşku edildiğinde vakit kaybetmedilmeden bir doktora başvurulmalıdır.

Skolyozda Tanı Aşamasında Neler Yapılır?

Hekim ananmez ve muayeneyi takiben görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Ayakta çekilen omurga grafileri ile net tespit koymak mümkündür. Nadiren diğer gaye ileri ayırmak amacıyla omurganın ileri radyolojik araştırmaları ( MR filmleri) de istenir. Son senelerde daha sık kullanılmaya başlayan X ışını içermeyen, eğriliği takip olanağı veren beden topografik analiz sistemleri mevcuttur.Skolyozda en önemlisi erken tanıdır. Bu amaç ile aileler büyüme çağındaki 10-16 yaş arasındaki çocuklarının omurgalarını gözetlemeli ve kuşku varsa derhal doktora başvurmalıdır.

Skolyozda Tedavi Basamakları Nelerdir?

Skolyoz tedavisinde belirlenmiş birtakım algoritmalar vardır. Erken teşhis konulduysa, düşük açıda belirleme edildiyse konservatif (koruyucu) tedaviler amacıyla adaydır.Skolyozda tedaviler gözlem, fizyoterapi ve rehabilitasyon uygulamaları, korseleme ve cerrahidir.Skolyozun tedavisi, eğriliğin derecesine ve büyümenin hangi aşamada bulunduğuna göre belirlenir. Günümüzde kabul gören cerrahi dışı tedavi metotları skolyoza özgü egzersizler, özel skolyoz uygulamaları ve korse uygulamasıdır. Skolyoz tedavisinde ana gaye eğriliğin gelişmesinin önüne geçmek, çocuğun omurgasının hareketliliğini güvenliğini sağlamak ve kozmetik kötüleşmeyi denetim altına alabilmek ve cerrahiyi engellemektir.Skolyozda egzersiz uygulamaları son derece önemlidir. Schroth egzersizleri olarak bilinen ve yaygınlaşan üç boyutlu skolyoz egzersizleri her hastaya özel olarak planlanır. Amaç, pelvisi ve etkilenen omurga etrafı kas ve ligamanları kontrol etmektir. Bu amaç ile mobilizasyon, omurga traksiyonu, fleksibilite ve doğru postür egzersizlerinin yapılması esastır. Düzenli oluşturulan egzersizler, doğru ve biyomekanik denetimi yeterli korsenin ideal vakit kullanılması çocuğun postüral dengesini çoğaltır ve skolyozda açının progresyonu denetim eder. Skolyoz egzersiz uygulamalarında solunum teknikleri de yeralır. Son senelerde daha ön plana çıkan omurga egzersizlerinin bilgisayarda oyun aynısı bir ortama birleşik edilerek çalışma olanağı veren aygıt destekli programlar vadır.Valedo ile ayakta, oturur konumda, plank pozizyonunda egzersiz çalışma olanağı vardır.Korselemenin ideali 10 yaş ardından, risser evre 0-2 (kemik gelişiminin erken evreleri),cobb açısının 20-40 derece arasında bulunduğu ve menarş evveli ya da menarş ardından en çok 1 sene çerisinde bulunduğu dönemdir.Konservatif yöntemlerin başarısız bulunduğu, yukarda kabul edilen gelişme riski yüksek bireylerde Cobb açısı 40 derece üstünde ise cerrahi tedavi uygulanır. Skolyoz cerrahisinde omurga plak ve vidalarla orta hem de alınır ve skolyozun gelişmesi denetim altına alınır. Küçük çocuklarda operasyonun belirli Aralıklarla omurganın uzamasını sağlamak amacıyla yinelenmesi gerekebilir.